Współczesna dziedzina medyczna oraz szkolenie medyczne nie mogłyby istnieć na tak wysokim poziomie, gdyby nie istnienie narzędzi, które dostarczają wizualizację i świadome przyswojenie skomplikowanej struktury ludzkiego ciała. Jednym z takich narzędzi są modele anatomiczne, które stanowią istotny element zasobu sal edukacyjnych, sal sekcyjnych, placówek medycznych, a także szkół medycznych dla osób studiujących medycynę, fizjoterapeutów, kadr pielęgniarskich czy ratowników. Szczególne miejsce wśród nich zajmują modele anatomiczne układu pokarmowego, które są niezbędne w nauce budowy anatomicznej i fizjologii trawienia. Układ pokarmowy człowieka jest złożonym systemem, który nie tylko odpowiada za trawienie pokarmu i wchłanianie substancji odżywczych, ale także bierze udział w wielu czynnościach układu odpornościowego, biochemicznych i regulacyjnych. Składa się z wielu fragmentów i struktur, których umiejscowienie, struktura oraz rola muszą być dobrze zrozumiane przez osoby związane z opieką zdrowotną. Modele anatomiczne są w tym przypadku nieocenione – pozwalają na precyzyjne zobrazowanie zarówno powierzchownej anatomii, jak i wewnętrznej układu pokarmowego, co znacząco usprawnia przyswajanie wiedzy. Wykorzystanie modeli anatomicznych w kształceniu medycznym ma bogate tradycje. Już w czasach renesansu próbowano tworzyć schematyczne odwzorowania przedstawiające ludzką anatomię, jednak dopiero postęp techniczny w XIX i XX wieku pozwolił na tworzenie anatomicznie poprawnych i użytecznych replik narządów i całych układów. Współczesne modele anatomiczne układu pokarmowego wykonuje się z profesjonalnych komponentów, takich jak guma silikonowa, materiał elastyczny, PVC czy inne kompozyty, które pozwalają na realistyczne odwzorowanie z dużą precyzją. Dzięki temu użytkownik ma możliwość poznania anatomicznego rozmieszczenia w sposób niemal identyczny, jak w czasie zabiegów sekcyjnych, ale bez ryzyka oraz ograniczeń związanych z dostępem do materiału biologicznego. Wśród modeli anatomicznych układu pokarmowego można wyróżnić wiele różnych typów. Najbardziej szkoleniowe przedstawiają cały układ trawienny od wejścia do przewodu pokarmowego aż po końcowy odcinek. Tego rodzaju modele anatomiczne służą do szkoleniowego zobrazowania anatomii przestrzennej w przestrzeni brzusznej i ich wzajemnych relacji przestrzennych. Często są one zdejmowane lub segmentowane, co umożliwia analizę nie tylko zewnętrznych warstw, ale również głębiej położonych części, takich jak musculatura żołądka, budowa śluzówki jelita czy struktur naczyniowo-nerwowych. Duże istotność w nauczaniu mają modele anatomiczne indywidualnych struktur układu pokarmowego. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się repliki gastryczne, hepatalne, trzustkowe, jelita drobnego i jelita grubego. Żołądek w replikach jest często rozkładany na kilka fragmentów, co zapewnia wizualizację przestrzeni wewnętrznej, struktur śluzówki, zastawki odźwiernikowej oraz wzajemnego położenia z otaczającymi elementami. Modele anatomiczne hepatalne uwzględniają segmentację płatów, układ krążenia, a także drogi żółciowe. W przypadku trzustki, modele anatomiczne prezentują zarówno jej zewnętrzny wygląd, jak i wewnętrzną, z obecnością kanału trzustkowego oraz połączeń z dwunastnicą. segmenty jelit są często prezentowane w formie skręconych struktur, które można rozwinąć, co wspomaga pojęcie długości i skomplikowania układu jelitowego. Oprócz klasycznych modeli anatomicznych, coraz większe uznanie mają również symulacje komputerowe, stosowane w edukacji cyfrowej. Dzięki zastosowaniu technologii rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej, uczniowie oraz kadry medyczne mogą „ wejść” do wnętrza organizmu i przeanalizować struktury anatomiczne z każdej strony, w dowolnej wielkości. Takie modele anatomiczne nie tylko pobudzają aktywność uczących się, ale również pozwalają na interaktywne uczenie się anatomii, co wspomaga efektywnemu uczeniu się i poznaniu wzajemnych powiązań. Wspomniane modele są szczególnie użyteczne w czasach, gdy możliwość przeprowadzania sekcji jest utrudniony. Ważnym aspektem, który należy uwypuklić, jest fakt, że modele anatomiczne układu pokarmowego są stale udoskonalane. Twórcy dążą do jak największego realizmu, nie tylko pod względem estetycznym, ale także praktycznym.
Niektóre modele anatomiczne zawierają moduły umożliwiające naśladowanie aktywności jelitowej, przenikania substancji czy wentylacji płuc, co znacząco podnosi ich potencjał szkoleniowy. Inne są uzupełnione w sensory i elementy cyfrowe, które umożliwiają obsługę komputerową lub ekranem dotykowym, dając szansę pracy w otoczeniu treningowym. Dodatkowo, modele anatomiczne wykorzystywane są w działalności naukowej, zwłaszcza w inżynierii ruchu i dziedzinach bioinżynieryjnych. Umożliwiają wykonywanie prób związanych z ruchem treści pokarmowej, ciśnieniem wewnątrz jelit czy wpływem różnych sprzętów diagnostycznych. Dzięki temu możliwe jest nie tylko głębsze poznanie procesów trawiennych, ale również projektowanie i weryfikacja przełomowych systemów diagnostycznych i terapeutycznych. Nie można pominąć o roli, jakie mają modele anatomiczne w szkoleniu chorych. W wielu placówkach medycznych i jednostkach leczniczych są używane w działaniach edukacyjnych chorych o ich diagnozie. Chorzy często nie są świadomi nazewnictwa klinicznego, natomiast przedstawienie im określonej struktury lub całego przewodu pokarmowego w formie wizualnej, wspiera czytelniejsze objaśnienie. Modele anatomiczne stają się wtedy wizualnym wsparciem, ułatwiającym nawiązywanie relacji i pełniejsze pojęcie planowanego leczenia. Nie można również pomijać o roli, jaką odgrywają modele anatomiczne w edukacji nieformalnej, takim jak edukacja w szkołach średnich, pokazy naukowe czy centra wiedzy. W takich miejscach modele anatomiczne często przyjmują formę bardziej uproszczoną i efektowną, dostosowaną do możliwości poznawczych spoza środowiska medycznego. Pomagają one wówczas poznanie podstaw ludzkiego ciała i jego biologii, co może zachęcać uczniów do rozwoju zawodowego w służbie zdrowia. Bogactwo rodzajów modeli anatomicznych pod względem rozmiaru, szczegółowości, materiału i działań umożliwia ich szerokie użycie w wielu gałęziach nauki. Od prostych plansz trójwymiarowych, przez rozbudowane systemy i modułowymi elementami, aż po w pełni symulacje immersyjne – wachlarz dostępnych możliwości jest naprawdę bogaty. To sprawia, że modele anatomiczne układu pokarmowego są nie tylko doskonałym wsparciem szkoleniowym, ale również rosnącym sektorem rynku kształcenia zdrowotnego.
